وِر آر یو فرام؟

ابوالفضل بنائیان

«رضا عطاران» بعد از وسواس عجیبش در فیلم قبلی، این بار در فیلم «رد کارپت» دست به یک تجربه به شدت بازیگوشانه و شیطنت‌آمیز زده است. همه چیز شاید از نام فیلم شروع می‌شود: «رد کارپت». ولی عطاران عامدانه از لفظ «رد کارپت» ونه «فرش قرمز» به عنوان نام فیلم خود استفاده می‌کند. فیلم «ردکارپت» داستان یک سیاهی‌لشکر بی‌نشان است که به جشنواره کن می‌رود تا فیلمنامه خود به نام «تهران» را به استیون اسپیلبرگ پیشنهاد دهد.

«رد کارپت»، فیلمی به شدت سهل و ممتنع است. نقدی که این فیلم از روند فعلی سینمای ایران و سیستم خودبزرگ‌بینی جامعه‌ی هنری خود می‌کند، مخاطب را به یاد فیلم «حاجی واشنگتن» می‌اندازد که چطور اولین سفیر ایران در آمریکا، عنان از کف داده بود و کباده‌ی هنر ایران در دست گرفته بود و از این سو به آن سو می‌رفت تا رئیس‌جمهور آمریکا را با هنر و فرهنگ ایرانی آشنا کند، فارغ از آن که حاجی، زبان انگلیسی نمی‌داند و میهمان او ماه‌هاست دوره‌ی ریاستش به پایان رسیده است. علی حاتمی در آن فیلم، نقد تندی دارد بر کسانی که خیال می‌کنند که اگر ایران در عرصه‌های جهانی حضور ندارد، تنها یا از اقبال بد است و یا آن‌که خارجی‌ها هنوز طعم چلوکباب و پسته را نچشیده‌اند. وضعیت «رضا عطاران» در این فیلم نیز بی‌شباهت با «حاجی واشنگتن» نیست. او پسته و زعفرانش را خریده است و فیلمنامه به دست به کن آمده تا اثر خود را جهانی کند. او نیز زبان نمی‌داند و در کنار فیلمنامه خود یک شیلنگ با خود آورده که با توالت فرنگی به زحمت نیافتد. فیلم رد کارپت ، از پروژه‌های فاخری مثال می‌آورد که به قصد فتح افتخارات جهانی ساخته شدند و به جایی نرسیدند. تفکر او بی‌شباهت به تفکر برخی مدیران فرهنگی نیست که سینمای دنیا را با سازوکار ذهنی خود مرور می‌کنند و در خیال، فیلم‌های خود را بر فراز سینماهای دنیا می‌بینند و برای کل دنیا نسخه می‌پیچند. پس بی‌دلیل نیست که قهرمان فیلم، ژولیت بینوش را نجیب می‌خواند که همیشه با حجاب متوسط در فیلم‌ها ظاهر می‌شود و در نظر او شوهر آنجلینا جولی بی‌غیرت است که اجازه می‌دهد زنش با چنین ‌ظاهری در فیلم‌ها حضور یابد.

فیلم «رد کارپت» بر خلاف ظاهر سهل و ساده‌ی آن، نقد صریح و گزنده‌ای به وضعیت سینمای ایران دارد. درست مثل شخصیت کارگردان، که از یک طرف با لودگی‌های و طنز منحصربه‌فرد خود می‌تواند حتی عوام را به سینما بکشاند و از طرفی در مصاحبه‌های جنجالی‌ش، تابوشکنی می‌کند و نرماتیف پوشالی جامعه را به سخره می‌گیرد.